Saffierstraat se Badenhorsts

Hulle eerste en enigste adres in Orania was sedert hul trek nog altyd Saffierstraat 3, want dit is die huis wat Wessel vir Christa in April 1994 gewys het, en sy was dadelik ingenome daarmee. “Hierdie huis was vir ons bedoel,” sê Christa gou.
Die afstand van ‘n CVO-skool in Pretoria en bure wat verhuis het, plus bangmaak politiek het Wessel en Christa Badenhorst op 12 Julie 1994 na Orania laat verhuis. Hul buurman, oom Bernardus, het ‘n potjie sop vir die nuwe intrekkers aangedra.
Wessel het sy elektromeganiese ambag by Yskor voltooi en het by twee stadsrade gewerk. “In Orania kan jy nie spesialiseer nie. Jy moet, veral vroeër, iets van alles kan doen,” vertel hy.
Christa het Arbeidsterapie studeer en na hul eerste kind, Tinus, se geboorte, het hul besluit dat sy tuis sal bly vir hul kinders. Op 16 Julie 1996 begin sy hul kinders tuisskool en die laaste van die vier het in Mei 2009 gematrikuleer.
Hulle gesels met trots van hulle spruite. Tinus (40) is kerkorrelis en fiksheidsinstrukteur in George. “Hy het die nuusklingel, wat steeds gebruik word, vir Radio Orania gekomponeer.”
Dawie (39) is getroud met twee kinders en werk by Orion Hardeware in Orania. Marianne (36) is getroud en woon met haar drie kleingoed in Pretoria waar sy hulle tuisskool. Riaan (33) is die jongste en wel bekend aan Oraniërs as die talentvolle foto- en videograaf by die Orania Beweging.
Wessel en Christa vertel oor-en-weer ‘n pragtige klomp staaltjies wat jou terugneem na vervloë dae toe Orania nog nie planne vir stadword gehad het nie. Wessel was een van ‘n paar wat help bou het aan die eerste Oewergebou wat vandag André en Karin Coetzee se huis is. “Daar was niks behalwe ‘n stuk sementvloer waarop Waterwese se mense oujaar gedans het nie,” lig hy my in.
Daardie eerste klompie jare het harde werk, maar gesonde pret ingehou. “Wessel en Fanie Roos het die bome geplant wat tans nog in Saffierstraat pryk. Die huidige vliegveld was ‘n skietbaan. Met ds Hennie van Rooyen aan die stuur het die AP-kerk wyksetes en wyksbyeenkomste gehou. Oom Jan Brak het die melkplaas naby die Oewer gehad en sy bokmelkkaas was uit die boeke! Wat vandag as Bittereinder bekendstaan was vroeër Die Bakhuis, wat Ria Brak bedryf het. Esmé Boshoff het altyd Oewerpark se Druiwefees georganiseer en die Oraans Musiekgroep, wat ‘n CD opgeneem het, was ‘n treffer. Tienie Hout het elke nuwe inwoner vir tee genooi om met sy houtskeppings te spog,. Hy het elke winter deur die rivier geswem,” borrel die staaltjies uit.
‘n Ervaring wat hulle bybly is die man wat in 1995 met sy karavaan langs die huidige motorhawe gestaan het. Hy het volgens gerugte met sy sigaret in die hand aan die slaap geraak en die lekkasie van brandstofgas het ‘n massiewe ontploffing veroorsaak wat tot by hulle huis die aarde laat skud het.
“Ons wou graag Orania toe kom en behalwe vir die eerste somer wat 46 grade opgelewer het, was daar nie vreeslike ander aanpassings nie,” noem Christa. Die 36 vrugtebome en vrugbare groentetuin in hul erf, genoeg 1994 opgaarkos en gewoond aan selfwerksaamheid was vir hulle deel van God se voorsiening.
Christa vertel: “Ek het gedink hier sal nie karre of televisies wees nie, wat hier toe wel was. Snobisme was toe maar hier ook. Ek is ‘n Koningskind. Dit is al wat ek wil wees.”
“Orania is ‘n paradys vir kinders om in groot te word. Ons het ‘n sleepwa gehad waarop die kinders hulle kano kon laai en vir die naweek by die rivier saam met hulle maats kon kamp en visvang. Ons kon hulle met ‘n geruste hart alleen laat kamp,” noem hulle.
In 2022 het Christa haar kundigheid by CVO-skool begin toepas waar sy hul tans steeds bystaan met kinders se aansoeke vir toegewings tydens toetse en eksamens.
Hulle siening oor aftrede: “Jy moet glo dat jy in die tuig gaan sterf.” Hulle is oortuig dat ouer persone se kundigheid nuttig aangewend kan word, selfs as dit nie aan ‘n spesifieke organisasie gekoppel is nie. “Dit verg ondervinding om ‘n dorp te bou, maar ontwikkeling is nie noodwendig vooruitgang nie!
Die klerefabriek wat voorheen in Orania was, is een van die voorbeelde van ‘n vervaardigingsnywerheid wat heelwat werk verskaf het. “Ons moet vorms van vervaardiging hier kan laat vestig,” glo Wessel.
“Prof Carel Boshoff het gereeld daarop klem gelê dat Orania ‘n proefneming is, en dat niemand al hul eiers in een mandjie moet sit nie,” meld hulle. Die Badenhorst-egpaar oorweeg nie om te verhuis nie en hulle het goeie raad vir persone wat na Orania wil verhuis.
“Baie mense kom na Orania en vermoed dat hulle ‘n eerste van iets bring, maar dan is hulle onbewus daarvan dat hier al ‘n paar pogings vir soortgelyke besighede was. Iemand moenie ‘n pionier wil wees en planne vir hulself probeer uitbou nie. Pionierskap het ‘n baie kort raklewe. Kom bly vir ‘n jaar hier, beweeg tussen die mense en beleef die seisoene. Indien iemand ‘n besigheid wil begin moet jy seker wees dat jou vennote dieselfde doelwitte het,” is van hulle kosbare wenke.
Hulle is trots op die Chris Jooste gedenkbankie wat voor hulle huis opgerig is. “Hy was ‘n baie wyse en sterk man gewees. Hy was byna 100 jaar oud toe hy ‘n Spaanse riet met wortel en tak verwyder het. Niemand wat kon werk soos hy nie.”
Dié twee pioniers se dryfkrag het nog lank nie tot ruste gekom nie. “’n Ambag is soos ‘n kunswerk. Jy maak iets wat ‘n ander ou nie kan maak nie. ‘n Ambagsman in Orania is egter ‘n nuttelose ding. Omstandighede dwing jou om ‘n nutsman te wees, sonder ‘n spesialisveld. Hier is egter baie kundigheid wat by iets soos ‘n Ambagskool oorgedra kan word,” eindig Wessel af.

TAGS:

Esna huppel om ‘n verskil te maak

Esna de Beer (56) se eerste tree na Orania is in 1998 gegee toe sy en haar gesin van George af verhuis het. Haar en Bernhard se seun, Roedolph, was toe slegs 1 jaar oud. Ters Schumann, een van die stigterslede van OSK (Orania Spaar en Krediet) en haar skoonpa op daardie stadium, het hulle aanhoudend genooi om te kom kuier. So gevra, so gedaan. In 1996 het hulle ‘n eerste besoek aan Orania gebring, die dorpstoer saam met oom Carel Boshoff ervaar en daarmee was die saad gesaai.
Die moontlikheid van ‘n skoenfabriek in Orania het vir Bernhard gewink en daarom trek hulle toe in 1998 sak-en-pak, met ‘n baba, na Orania. Die skoenfabriek het nie gerealiseer nie, maar Bernhard se hande staan vir niks verkeerd nie en hy begin huise se binnemure bou en herstelwerk doen. Hy bou kaste en toonbanke vir ‘n vale.
“Dit was nie vir ons ‘n moeilike besluit nie. Ons het toe oë na Orania toe gekom. Dalk voortydig, maar ek glo dat elke ding op sy tyd gebeur. Ek glo nie in toeval nie. Ons het wel swaar gekry in ons eerste twaalf jaar omdat ons finansieël harde bene moes kou,” sê Esna op ‘n ernstige noot.
Esna was skaars drie weke in Orania toe sy deur Hendrik le Roux van die CVO-skool genader is om op kontrakbasis by die intermediëre fase met byna alle vakke in te skakel. Sy vertel hoe die skool van hulle huidige terrein na die Kuierstoep getrek het en later weer terug na waar CVO-skool nou staan. Die skool het uit ‘n volle 24 kinders bestaan. Later het Sy die Grondslagfase-pos beklee en dit was haar voorreg om die Gr 1, 2 en 3’s in een klas te hê. Esna geniet ‘n onderwysmodel wat oorkoepelend is wanneer daar ‘n groter ouderdomsgroep in een klas is. Sy hou nie daarvan dat ‘n kind ‘n graad “spring” nie. Sy argumenteer dat elke graad se werk toelaat dat ‘n kind daardeur verryk kan word.

In 1999 skuif Esna na Volkskool om die grondslagfase waar te neem. Graad O word later bygevoeg om die kleingoed in hul ontvangsjaar ook te help ontwikkel. “Dit was die lekkerste 12 jaar van my lewe gewees en tannie Anna Boshoff was die ongelooflikste mentor vir my,” sê sy met ‘n tikkie nostalgie.
Esna kan nie anders as om te onthou dat hulle ook in Orania met sjampanje in die hand gewag het dat die aarde moes vergaan toe die jaar 2000 aangekondig is.
Dié talentvolle vrou verwys na haar Orania-sprokie waar ouers en kinders in tipiese selfleerstyl saam alles laat gebeur het. “As mense het ons dié kleindorp leefstyl en omgee ingeboet. Tog bly dit elkeen se verantwoordelikheid, dit hoef nie so te wees nie,” sê sy terwyl haar gedagtes ver teruggaan.
Sy verlaat Volkskool in 2011 en doen vir ‘n skoonmakerspos by die CVO-skool aansoek. Sy word vir ‘n onderhoud genooi, maar hulle benodig ‘n assistent by die Graad R klas. Esna gryp die avontuur aan en begin sommer ‘n huiswerkgroep vir Gr 1 tot 9 kinders. “Ek moes vir myself werk skep om my salaris aan te vul,” vertel sy met oortuiging. Na drie maande as assistent juffrou ruil sy rolle met die amptelike juffrou wat ‘n gesin wou begin, en toe word sy die Gr R-pos aangebied.
‘n Hoogtepunt van 2014 onderbreek haar gedagtegang en sy vertel van die revue wat sy en juffrou Ciska de Wet aangebied het, met die titel Gee my ‘n rede. Hulle het self die teks geskryf, want die emmigrasie kwessie was toe al brandend. Daar het 218 kinders aan die revue deelgeneem. Sy glimlag toe sy vertel dat die storie geeindig het met die gesin wat besluit het om in Suid-Afrika te bly.
Esna is self lief vir die verhoog en verskeie verhoogstukke, optredes by die gewilde Kaalvoetkonserte, monoloë en ander gedramatiseerde stukke se tekste het haar naam op.
In 2014 verskyn ‘n advertensie vir die bestuur van die Huppelkind Dagsorgsentrum. Esna maak ‘n afspraak met Lida Strydom by die dorpskantoor en gesels ook later met Lenie Kotze oor die potensiaal van die pos. Sy beskryf haar behoefte om by die sentrum betrokke te raak. Sy aanvaar ‘n halfdagbestuurpos, maar onthou dat sy nog nooit net halfdag gewerk het nie.
Huppelkind Dagsorgsentrum open Januarie 2015 op die hoek van Pêrellaan en Robynstraat in Orania-Wes met 12 kinders en eindig die jaar met 36 kleingoed. In 2017 skuif die sentrum na die CVO-skool se terrein met 65 kinders. Vanjaar vier Huppelkind hul tiende bestaansjaar, maar daar word ‘n groot makietie vir 2025 beplan.
Jy loop jou teen ‘n muur van positiwiteit vas wanneer Esna gevra word oor laagtepunte in haar lewe. “Jy groei uit laagtepunte en word sterker vir volgende uitdagings. Ek kon al baie vir myself afvra hoekom iets gebeur het. Ek kon al telekemale WEET waarom iets gebeur het,” is haar reaksie.
Sy onthou wel die duwweltjies en miere wat ORAL was toe hulle in Orania arriveer het. Sy voeg dadelik by dat daar ‘n oormaat van vrugtebome in al die oop erwe was wat almal aan kon smul.
Haar familie is getroue ambassadeurs van Orania en hulle het verstaan dat die jong egpaar se trek na Orania ook ‘n avontuur was wat hulle jeug weerspieël het.
Die Klein Reus lê Esna na aan die hart, ook omdat sy die onthulling bygewoon het. “Dit waarvoor die Klein Reus staan is deel van my lewe en wese,” sê sy. Esna vertel van Sebastiaan en Magriet, die twee karakters wat by Huppelkind ‘n instelling geword het en wat die Klein Reus se niggie en nefie is. Sebastiaan is ‘n huppelkind en hou sy oë op die toekoms. Hy is uitbundig en vry en almal se maatjie. Magriet en hy het beste maatjies geword. Sy is ‘n moedertjie en altyd besig om blommetjies te pluk. Magriet is die toonbeeld van ‘n ma van baie kinders in wording. Hulle gaan op groot avonture by Huppelkind. “Dit is my werk om tydens saalopening 3 keer ‘n week, kwaliteit eienskappe by die kinders tuis te bring.
Daar is pas ‘n vlagpaal by Huppelkind afgelaai. Esna en haar personeel sien daarna uit om die kultuurerfenis oor te dra van ‘n vlagversie wat opgesê word terwyl die vlag gehys word.
Op ‘n persoonlike vlak was daar ook al noemenswaardige hoogtepunte. “Ek is dankbaar dat ek letterlik een van ‘n paar vroue was wat met ‘n beiteltjie die voetstuk van die Koeksistermonument se gaatjies kon uitkap. My ma en sussie was by toe die monument onthul is, en hulle is my Kaalvoetvroue.”
Een van die grootste leerskole was die huisie in die hoek wat sy vir haarself laat bou het. Twee van haar drie kinders is in Orania gebore. Middelkind Wilhelm is gebore waar André van Heerden se kantoor in die dorpskantoor, voorheen die Verpleeginrigting, is. Anella, haar dogter, is in Hopetown hospitaal gebore.
“In September 2023 het ek 2 rotsgravures in Orania ontdek wat nog nie voorheen aangeteken was nie. Ek het ‘n rotsgravuur van ‘n leeu gekry. My vriendin Cornelia Holm was saam met my toe ek dit vind.”
Jy eien gou ‘n ware Oraniër wanneer hulle vir jou sê dat eienaarskap met verantwoordelikheid vir hul die belangrikste beginsel van Orania is. Esna dink dat mense bevrees is om die skuif na Orania te waag. Sy haal finansies en onkunde as twee faktore aan wat mense daarvan weerhou om te trek. “Mense moet hul huiswerk doen voor hulle trek, want jy moet besef dat jy hard gaan moet werk om te oorleef. Orania is nie vir sussies nie.”
Esna se raad aan die jeug is dat hul moet leef sodat hul positiewe energie ander kan inspireer. Sy voel dat ‘n Orania kind nooit moet dink dat die wêreld hulle iets skuld nie. “Jongmense moet uitgaan en foute maak. Deur foute te maak beweeg jy vorentoe.”
“My pa het altyd gesê, die enigste graad wat jy eintlik moet hê is ‘n ruggraat. By Huppelind sê ons: ”Rol op julle moutjies en wikkel julle boudjies!” Huppelkind het ‘n splinternuwe projek geloods wat Steun Fase 2 heet. Kontak Huppelkind om meer uit te vind en jou bydrae te lewer.
Sy wil nog oor mense en klassiekale en selfgedrewe onderwys skryf. Sy wil haar drie kinders sien gelukkig wees. Sy wil steeds ‘n verskil in kinders se lewens maak. “Ek dink ‘n mens moet weet dat die belangrikste in die lewe is verhoudings met die mense rondom jou. Mens moet baie hard werk aan verhoudings: vriende, familie, gesin en die liefde van jou lewe. Mens leer baie goed op skool, maar die skool van die lewe leer jou nog meer. Dit bepaal saam met wie en waar jy eendag jou plek gaan vind sodat jy kan sê: EK het!”
Esna bevestig dat Orania jou in totaliteit opneem, maar dat dit slegs gebeur as jy bereid is om jouself te GEE. Dit is vir haar heerlik dat haar kinders altyd om haar was en kon deel in konserte en vreugde. Volgens haar oortref Orania alle dorpe se kwaliteit van ‘n gemeenskapslewe.

TAGS: